Zelf wijn maken: alles wat je moet weten voor een geslaagde eerste batch – Law Jim

Het boek Zelf wijn maken van auteur Law Jim is geschreven voor wie wil leren hoe je op een praktische manier je eigen wijn kunt produceren. Het biedt een overzichtelijke handleiding voor het telen van wijndruiven, het maken van wijn en het beoordelen van de smaak. De uitleg is eenvoudig te volgen en wordt ondersteund met duidelijke illustraties. Of je nu net begint of al ervaring hebt met wijn maken: dit boek helpt je verder op weg met concrete informatie over druivenrassen en wijnstokken die passen bij jouw omstandigheden.

Het telen van wijndruiven

Zelf wijn maken begint meestal bij de druif. Wie het proces helemaal zelf wil beheersen, kiest ervoor om ook de druiven te telen. Daarbij spelen bodem, klimaat en locatie een grote rol. De keuze van het ras bepaalt voor een groot deel wat je uiteindelijk in je glas krijgt.

Het kiezen van het juiste ras

De selectie van het juiste druivenras hangt sterk samen met de omstandigheden in je eigen tuin of wijngaard. Denk aan klimaat, bodemsoort en het eindresultaat dat je voor ogen hebt. Sommige rassen gedijen beter in koele streken, andere vragen juist meer zonuren. Door vooraf goed onderzoek te doen, voorkom je teleurstelling in een later stadium.

Het planten van wijndruiven

Voorbereiding is belangrijk. De grond moet los genoeg zijn voor de wortels, maar ook goed waterdoorlatend. Veel mensen vergeten dat jonge wijnstokken ook ondersteuning nodig hebben — een goede trellisstructuur voorkomt schade en scheefgroei. Houd voldoende ruimte tussen de planten, zodat licht en lucht vrij spel houden.

Onderhoud van wijndruiven

Een gezonde wijnrank vraagt om aandacht. Regelmatig snoeien zorgt voor betere opbrengst en voorkomt dat de plant zich te veel verspreidt. Daarnaast moet je alert zijn op schimmel, insecten en weersinvloeden. Wie daar systematisch op let, bouwt jaar na jaar aan sterkere planten en uiteindelijk betere druiven.

Het proces van wijn maken

Zodra de druiven rijp zijn, begint het echte werk. Wijn maken is meer dan een recept volgen — het is een proces waarin tijd, temperatuur en techniek samenkomen. Elke stap heeft invloed op het eindresultaat.

Het oogsten van wijndruiven

Het juiste oogstmoment is afhankelijk van de druivensoort, het suikergehalte en het weer in de weken voorafgaand. Wie te vroeg plukt, loopt kans op zure wijn. Te laat, en je riskeert overrijpe aroma’s of rot. Pluk met beleid, gebruik schone materialen en selecteer op zicht en geur — dat is vaak betrouwbaarder dan alleen een brixmeting.

Het persen van wijndruiven

Zodra de druiven binnen zijn, begint het persen. Dat kan handmatig, met een eenvoudige schroefpers of met moderne apparatuur als je meer volume draait. Belangrijk is dat je het sap zonder pitten en stelen opvangt — die kunnen bitterheid geven. Wat overblijft is most, het uitgangspunt van je wijn.

Het fermentatieproces

In deze fase wordt het suiker in het druivensap omgezet in alcohol. Dat klinkt eenvoudig, maar er komt meer bij kijken dan vaak wordt gedacht. Je kunt kiezen voor spontane fermentatie — waarbij de gisten op de schil hun werk doen — of je gebruikt een gecontroleerde fermentatie met een specifieke wijn giststam. Elke methode heeft invloed op het eindresultaat. De duur van de fermentatie varieert: sommige wijnen zijn in een paar weken klaar, andere vragen maanden om volledig tot rust te komen.

Het bottelen van wijn

Na de fermentatie komt het bottelen. Eerst wordt de wijn helder gemaakt door natuurlijke klaring of filtratie. Daarna volgt de afweging: hoeveel sulfiet voeg je toe om oxidatie en bederf te voorkomen? Vervolgens worden de flessen gevuld en afgesloten. Het moment van bottelen voelt voor veel wijnmakers als een afsluiting van een intensief proces — al begint daarna de rijping pas echt.

Het beoordelen van de smaak

Wijn maken is één ding, maar weten wat je gecreëerd hebt is een ander verhaal. De smaakbeoordeling helpt je om inzicht te krijgen in het proces — en wat je mogelijk anders wilt doen bij een volgende batch. Hier begint het vakmanschap pas echt.

Factoren die invloed hebben op de smaak

Het smaakprofiel van een wijn ontstaat door een combinatie van factoren. Denk aan de druivensoort, het klimaat tijdens de groei, hoe en hoe lang je fermenteert, en of je bijvoorbeeld houtlagering toepast. Ook kleine verschillen in temperatuur of timing kunnen verrassend grote invloed hebben op de uiteindelijke smaak.

Het ontwikkelen van een smaakprofiel

Smaakontwikkeling begint bij proeven, maar gaat verder dan alleen je tong gebruiken. Je kijkt naar kleur en helderheid, ruikt naar fruittonen of gisting, en let op structuur in je mond: is het rond, scherp, droog, romig? Door bewust te oefenen en verschillende wijnen met elkaar te vergelijken, ontwikkel je je eigen referentiekader.

Methoden voor smaakbeoordeling

Er zijn meerdere manieren om je wijn te evalueren. Sommigen houden een logboek bij, anderen organiseren proeverijen met vaste beoordelingscriteria. De meeste hobbywijnmakers leren het meeste door gewoon te proeven en eerlijk te zijn: waar klopt het, waar mist iets? Hoe vaker je dit doet, hoe beter je leert sturen op resultaat.

Aanbevolen druivensoorten voor wijnmaken

De keuze van druivensoorten is bepalend voor je eindproduct. Het draait niet alleen om smaakvoorkeur, maar ook om de groeiomstandigheden in jouw tuin of omgeving. Sommige soorten zijn robuust en vergevingsgezind. Andere zijn gevoeliger, maar leveren bij de juiste aanpak uitzonderlijke resultaten.

Populaire rode druivensoorten

Als je begint met wijn maken, zijn er een aantal rode druivenrassen die zich al jarenlang bewezen hebben — zowel qua smaak als opbrengst. Deze varianten zijn breed verkrijgbaar en redelijk voorspelbaar qua gedrag tijdens fermentatie.

• Cabernet Sauvignon: stevige structuur, diepe kleur en rijk aan tannines. Deze druif vraagt wat meer tijd om tot z’n recht te komen, maar levert krachtige, bewaarwaardige wijn op.
• Pinot Noir: lichter van kleur, verfijnd van smaak. Pinot Noir is gevoelig voor klimaat en bodem, maar kan bij goede verzorging bijzonder elegante resultaten opleveren.
• Merlot: toegankelijk, soepel en fruitig. Deze druif vergeeft kleine fouten en is daardoor geschikt voor wie zijn eerste rode wijn wil maken zonder al te veel risico’s.

Populaire witte druivensoorten

Voor witte wijn zijn er net zo goed herkenbare klassiekers die je veilig kunt gebruiken — zeker als je weet in welke richting je qua smaak wilt gaan.

• Chardonnay: krachtig en vol, met ruimte voor variatie. Afhankelijk van de vergistingstemperatuur en rijping (op staal of hout) kan deze druif zowel fris als romig uitpakken.
• Sauvignon Blanc: strak, levendig en citrusachtig. Deze druif levert frisse wijn op met een uitgesproken geur — vooral bij vroege oogst en koele vergisting.
• Riesling: aromatisch, intens en veelzijdig. Geschikt voor droge, halfzoete of zoete wijnen, afhankelijk van het moment van plukken en de vergistingstechniek.

Zeldzamere druivensoorten om te overwegen

Wie verder wil experimenteren, kan kiezen voor minder gangbare druivenrassen. Ze zijn niet altijd makkelijk verkrijgbaar, maar leveren vaak interessante resultaten op.

• Tempranillo: veel gebruikt in Spanje, stevig van karakter met donkere fruittonen en goede rijpingscapaciteit.
• Gewürztraminer: uitgesproken geurprofiel, met florale en kruidige noten. Ideaal voor wie een expressieve witte wijn zoekt.
• Malbec: bekend uit Argentinië, krachtig, donker en rijk van smaak. Doet het goed in warme zomers en op goed doorlatende grond.

Geschikte wijnstokken selecteren

Het succes van druiventeelt begint bij de keuze van de juiste wijnstokken. Daarbij gaat het niet alleen om smaak, maar ook om overlevingskans. Sommige rassen zijn gevoelig voor ziektes of vorst, andere zijn juist sterk onder uitdagende omstandigheden.

Factoren om te overwegen

Let bij het kiezen van een wijnstok op het klimaat waarin je plant, de eigenschappen van de bodem, de ruimte die je beschikbaar hebt en je ervaring met tuinieren. Ook ziektedruk in jouw regio speelt mee. Een robuuste soort kan veel problemen voorkomen.

Aanbevolen wijnstokkensoorten

• Vitis vinifera: klassiek Europees, levert wijn van hoge kwaliteit. Geschikt voor gematigde klimaten, maar vraagt aandacht voor schimmels en vorst.
• Vitis labrusca: afkomstig uit Noord-Amerika, goed bestand tegen kou en relatief eenvoudig te onderhouden. Geeft een uitgesproken, vaak muskaatachtige smaak.
• Vitis rupestris: veel gebruikt als onderstam vanwege de sterke wortelstructuur en weerstand tegen druifluis. Wordt zelden puur geteeld voor wijn, maar is wel cruciaal bij aanplant.

Basisuitrusting voor het maken van wijn

Wie serieus aan de slag wil met wijn maken, heeft een aantal basismaterialen nodig. Sommige hulpmiddelen zijn onmisbaar, andere zijn optioneel maar maken het proces wel een stuk efficiënter en schoner.

Noodzakelijke hulpmiddelen

• Gistingsemmer: een ruime, voedselveilige emmer met deksel waar de eerste fermentatie plaatsvindt. Let op dat er voldoende ruimte overblijft voor schuimvorming.
• Gist: de motor achter het vergistingsproces. Je kunt kiezen voor natuurlijke gisting of gecontroleerd werken met geselecteerde wijngisten.
• Luchtslot: voorkomt dat zuurstof en ongewenste bacteriën binnendringen tijdens de fermentatie, terwijl het wel CO₂ laat ontsnappen.
• Hydrometer: hiermee meet je het soortelijk gewicht (SG) van het sap. Zo weet je hoeveel suiker er is en of de fermentatie nog actief is.
• Flessen: schone, goed afsluitbare flessen van glas zijn essentieel om de wijn veilig te bewaren na het bottelen.

Optionele, maar nuttige hulpmiddelen

• Druivenpers: maakt het persen van grotere hoeveelheden druiven een stuk eenvoudiger en schoner.
• Sulfiet: helpt bij het stabiliseren van de wijn en voorkomt oxidatie en bacteriële groei. Dosis is afhankelijk van pH en type wijn.
• Wijnflesapparaat: handig om flessen snel, gelijkmatig en hygiënisch af te vullen zonder morsen.
• Wijnvat: vooral van eikenhout, voegt complexiteit toe aan de wijn tijdens rijping. Niet essentieel, maar geliefd bij gevorderde makers.

Veelgemaakte fouten bij het maken van wijn

Zelf wijn maken is niet moeilijk, maar het vergt wel aandacht. Hieronder vind je veelvoorkomende fouten die de kwaliteit van je wijn kunnen ondermijnen — én hoe je ze voorkomt.

Fouten tijdens het fermentatieproces

• Gebruik van te weinig of juist te veel gist. Een verkeerde dosering kan fermentatie vertragen of een ongewenst gistprofiel opleveren.
• Fermentatie bij ongeschikte temperatuur. Te koud en het proces stopt; te warm en je krijgt vluchtige zuren of onaangename aroma’s.
• Geen pH- of zuurgraadcontrole. Een verkeerde zuurgraad belemmert niet alleen fermentatie, maar tast ook de houdbaarheid aan.

Fouten bij het bottelen

• Onvoldoende gereinigde flessen of kurken. Dit is een veelvoorkomende oorzaak van bederf of ongewenste hergisting.
• Geen correcte dosering van sulfiet. Te weinig geeft risico op oxidatie, te veel beïnvloedt geur en smaak negatief.
• Slechte afsluiting van de flessen. Zelfs kleine lekken laten zuurstof toe en verkorten de levensduur van je wijn aanzienlijk.

Fouten bij het proeven en bewaren van wijn

• Onvoldoende rijpingstijd. Veel beginnende wijnmakers zijn te ongeduldig, waardoor de wijn vlak of ongebalanceerd blijft.
• Geen systematische smaakbeoordeling. Zonder notities of vergelijkingsmateriaal is het lastig om te leren van je vorige batch.
• Bewaren bij verkeerde temperatuur. Fluctuaties boven de 20 °C of onder de 5 °C kunnen je wijn blijvend beschadigen.

Het bewaren van zelfgemaakte wijn

Zelfgemaakte wijn komt pas echt tot zijn recht als je hem goed bewaart. Slechte opslag kan de kwaliteit in korte tijd aantasten — iets wat zonde is na al het werk. Een stabiele, donkere en koele omgeving is essentieel voor het behoud van aroma en structuur.

Optimale opslagomstandigheden

• Temperatuur: houd de opslag tussen de 10 en 15 °C. Grote temperatuurschommelingen versnellen oxidatie en verstoren het rijpingsproces.
• Vochtigheid: bij een luchtvochtigheid tussen de 60% en 80% blijven de kurken soepel en voorkom je dat lucht langs de afsluiting binnendringt.
• Licht: bewaar flessen op een donkere plek of gebruik UV-werend glas. Zonlicht en fel kunstlicht tasten smaak en kleur aan.
• Trillingen: vermijd beweging. Trillingen kunnen bezinksel verstoren en de natuurlijke rijping van wijn beïnvloeden.

Het juiste moment om wijn te openen

Wanneer een zelfgemaakte wijn op z’n best is, verschilt per type. Lichte witte wijnen zijn vaak al na enkele maanden op dronk, terwijl stevige rode wijnen meer baat hebben bij een langere rijping. De beste manier om dit in te schatten is simpelweg door te proeven — en dat regelmatig te documenteren.

Het serveren van zelfgemaakte wijn

Als je eenmaal een fles opent, wil je ook dat de presentatie klopt. Serveren is geen bijzaak — het maakt vaak het verschil tussen ‘lekker’ en ‘echt bijzonder’. Hier zijn een paar richtlijnen die daarbij helpen.

Het matchen van wijn met eten

Een goede combinatie versterkt zowel de wijn als het gerecht. Serveer een frisse witte wijn bij lichte maaltijden zoals vis of salade. Bij stevige gerechten, zoals gegrild vlees, past beter een volle rode wijn met voldoende structuur en diepgang.

Bekijk ook onze categorie: Wijn spijs combinaties

Tips voor het serveren van wijn

• Let op serveertemperatuur: witte wijn rond de 8–12 °C, rode wijn tussen de 14–18 °C.
• Kies glazen met een tulpvorm voor rode wijn en slankere glazen voor wit — zo komen de aroma’s beter vrij.
• Laat de wijn ademen. Gebruik een karaf of schenk ruim voor het drinken in, zodat de wijn zich kan openen.

Wijn maken als hobby

Voor veel mensen begint het als nieuwsgierigheid — en eindigt het als passie. Zelf wijn maken is niet alleen technisch interessant, maar ook persoonlijk bevredigend. Elke stap in het proces, van druif tot fles, draagt bij aan iets tastbaars dat je zelf gecreëerd hebt.

Voordelen van zelf wijn maken

• Creativiteit: je kunt experimenteren met verschillende druivenrassen, gistingstemperaturen en rijpingstechnieken. Elke batch wordt een leermoment.
• Kostenbesparing: zeker wie eigen druiven teelt, merkt dat het rendement in verhouding staat tot de investering. De kwaliteit kun je bovendien zelf sturen.
• Trots en voldoening: een geslaagde fles wijn uit eigen kelder opent je niet alleen met een kurkentrekker — maar ook met een glimlach.

Mogelijkheden om zelfgemaakte wijn te delen

Wijn maken doe je vaak alleen, maar drinken doe je samen. Deel je wijn met vrienden of familie tijdens etentjes, geef een fles cadeau, of neem deel aan lokale wijnproeverijen. Voor wie nog verder wil gaan, bestaan er zelfs amateurwedstrijden waar je feedback kunt krijgen van andere makers.

Conclusie

Wijn maken is meer dan een hobby — het is een vakgebied waarin ambacht, geduld en nieuwsgierigheid samenkomen. Of je nu een eenvoudige tafelwijn maakt of een complexere blend, het gevoel van controle over het hele proces geeft voldoening. Wie bereid is te leren, te proeven en af en toe fouten te maken, zal merken dat het steeds beter lukt. En dat is precies waar het om draait.

Veelgestelde vragen

Kan ik wijn maken zonder druiven te telen?

Ja, veel hobbyisten kopen druivensap of druivenconcentraat. Je hebt dus geen wijngaard nodig om te beginnen.

Hoe lang duurt het om wijn te maken?

Van oogst tot drinkbaar resultaat duurt het gemiddeld 3 tot 9 maanden, afhankelijk van de stijl van de wijn en je aanpak.

Is sulfiet echt nodig in zelfgemaakte wijn?

Sulfiet helpt om oxidatie en bacteriegroei te voorkomen. Het gebruik is niet verplicht, maar wel sterk aangeraden voor houdbaarheid.

Wat kost het om zelf wijn te maken?

Dat varieert. Voor een basisopstelling ben je meestal tussen de €50 en €150 kwijt, exclusief ingrediënten. Daarna daalt de kost per fles aanzienlijk.

Kan ik mijn wijn verkopen?

In Nederland mag je zelfgemaakte wijn alleen voor eigen gebruik of onder familie/vrienden verdelen. Verkoop vereist een vergunning en accijnsregistratie.