Zelf wijn maken van je eigen druiven heeft een aantal duidelijke voordelen. Je hebt controle over elke stap: van de oogst tot de botteling. Daardoor kun je de smaak, de kwaliteit en zelfs het karakter van je wijn precies afstemmen op wat jij belangrijk vindt.
Daarnaast is het simpelweg een boeiend proces. Veel mensen beginnen ermee als hobby, maar ontdekken al snel hoeveel voldoening het geeft om zelf iets te creëren. Je werkt met je handen, je leert technieken, je proeft het verschil. En soms — als alles klopt — overtreft het resultaat zelfs de verwachtingen.
Op termijn kan het ook goedkoper uitpakken. Zeker als je meerdere liters maakt. De investering in materialen verdien je terug, en je hoeft geen flessen meer te kopen in de winkel. Daar komt bij: wijn die je zelf maakt, voelt nooit als ‘zomaar een fles’. Het is iets waar je aan gewerkt hebt. En dat proef je.
Waarom druiven uit eigen tuin een voordeel zijn
Druiven uit eigen tuin of van je eigen stuk wijngaard geven je grip op kwaliteit en rijpheid. Je weet precies wanneer je geoogst hebt, onder welke omstandigheden de druiven zijn gegroeid, en of er bijvoorbeeld sprake was van schimmelvorming of insectendruk. Dat maakt de kans op een zuiver eindproduct een stuk groter.
Daarbij komt iets wat moeilijk te meten is, maar iedereen herkent: betrokkenheid. Je bent niet alleen bezig met het maken van wijn, maar ook met het verzorgen van de planten. Je zaait, bindt op, snoeit, bewaakt de zonuren, en uiteindelijk oogst je iets wat je zelf tot leven hebt gebracht.
Tot slot kun je met je eigen druiven makkelijker experimenteren. Misschien wil je eens een deel van de oogst op een andere manier vergisten. Of laat je de schillen wat langer inweken voor meer kleur en body. Omdat het jouw druiven zijn, ben je vrij om die keuzes te maken — en dat maakt het proces nog leuker.
Stap 1: De druivenoogst en selectie
Voor veel mensen begint het hier: rijpe trossen aan de stok, klaar om geplukt te worden. Maar de juiste timing maakt het verschil tussen vlakke en volle wijn. In deze fase draait alles om kijken, proeven en keuzes maken.
Wanneer zijn je druiven klaar om te oogsten?
De meeste druivenrassen in Nederland zijn oogstrijp in september of begin oktober. De exacte timing hangt af van het ras, het weer en de plek waar je planten staan. Je kunt meten met een refractometer — die geeft het suikergehalte aan — maar minstens zo belangrijk is je eigen mond. Proef je voldoende zoet, nog wat zuur, én een duidelijke smaak? Dan is de kans groot dat het moment daar is.
Gezonde druiven selecteren
Pluk alleen gezonde trossen. Snijd rotte of beschimmelde bessen direct weg. Let op insectenvraat, meeldauw of andere aantastingen. Was je handen, gebruik schone scharen en verzamel de druiven in een voedselveilige bak. Het klinkt misschien overdreven, maar dit is het moment waarop je de basis legt voor wat straks in je glas zit.
Deze eerste stap is simpel — en tegelijk allesbepalend. De beste wijn begint bij aandacht tijdens de oogst.
Stap 2: Druiven ontstelen, kneuzen en persen
Voor je begint met persen, zorg je dat al je materialen schoon en ontsmet zijn. Emmers, persen, slangen, vaten: alles dat in contact komt met het sap moet hygiënisch zijn. Dit voorkomt ongewenste gisting of bederf.
Daarna verwijder je de steeltjes van de druiventrossen — dit heet ontstelen. Steeltjes bevatten tannines die je wijn bitter kunnen maken, zeker bij witte wijnen. Sommige rode wijnen kunnen wat steeltjes verdragen, maar ook dan geldt: weet waarom je het doet.
Na het ontstelen worden de druiven gekneusd. Hierbij barsten de schillen open en komt het sap vrij. Dit kun je met de hand doen, of met een kleine druivenkneuzer. Het sap, de schillen en het vruchtvlees samen vormen de ‘most’ — de basis voor je wijn.
Druiven persen: handmatig of mechanisch
Na het kneuzen kun je direct persen als je witte wijn maakt. Voor rode wijn laat je de most eerst enkele dagen tot weken staan, zodat kleur- en smaakstoffen uit de schillen trekken. Dat proces heet maceratie.
Voor het persen zelf zijn er verschillende opties:
- Handpers: werkt prima voor kleine hoeveelheden, eenvoudig in gebruik.
- Mechanische ratelpers: sneller en consistenter, vooral handig bij grotere volumes.
- Hydraulische of pneumatische pers: gelijkmatige drukverdeling, geschikt voor wie iets professioneler wil werken.
Pers altijd met beleid. Te veel druk plet de pitten, wat bitterheid veroorzaakt. Te weinig druk betekent verlies van sap. Idealiter hou je de persdruk laag en herhaal je het persen in fases.
Stap 3: De fermentatie op gang brengen
Het versgeperste sap gaat nu het vat in. Als je rode wijn maakt, komt dit sap nog samen met schillen en pitten. Voor witte wijn gebruik je alleen het heldere sap. Nu begint de fermentatie — het omzetten van suiker naar alcohol.
Welke gist gebruik je?
Je kunt kiezen voor commerciële wijngist of spontane fermentatie met wilde gisten. Commerciële gist geeft controle en voorspelbaarheid. Wilde gisting is avontuurlijker, maar ook riskanter. Beide opties hebben hun plek — het hangt af van je ervaring en hoe zuiver je most is.
Voeg de gist toe volgens de aanbevolen dosering (vaak 20–30 gram per 100 liter) en roer licht door. Dek het vat af met een waterslot zodat er geen zuurstof bij komt, maar koolzuur wel kan ontsnappen.
Fermentatie volgen en bijsturen
Tijdens de eerste dagen bruist het vat flink. De temperatuur loopt op door de gistactiviteit. Houd de temperatuur stabiel tussen de 18 en 25 graden Celsius. Boven de 30 graden sterven de gisten af, onder de 15 vertraagt het proces sterk.
Met een hydrometer meet je het soortelijk gewicht van de most. Zo zie je hoeveel suiker nog niet is omgezet. Bij rode wijn roer je de ‘hoed’ van schillen regelmatig onder — anders droogt hij uit en oxideert de wijn.
Afhankelijk van de temperatuur, het gisttype en de hoeveelheid suiker duurt de fermentatie 1 tot 3 weken. Daarna is het sap wijn geworden — en begint een nieuw hoofdstuk: de rijping.
Stap 4: Rijping en bewaring van je wijn
Wat rijping doet met je wijn
Zodra de gisting is afgelopen, laat je de jonge wijn tot rust komen. In deze periode zakken de vaste deeltjes naar de bodem, verdwijnen scherpe zuren en versmelten de smaken. Je kunt de wijn overhevelen naar een schoon vat om het bezinksel achter te laten. Deze stap heet klaren.
Rode wijnen rijpen vaak langer dan witte. Je kunt dit doen in roestvrijstalen vaten, glazen dame-jeannes of houten vaten. Elke keuze geeft een ander effect: hout geeft vanilletonen en zuurstofcontact, RVS houdt het strak en fruitig.
Voor veel wijnen geldt: zes maanden tot een jaar rijping levert betere smaakbalans op. Sommige wijnen blijven zelfs meerdere jaren op vat.
De juiste omstandigheden om zelfgemaakte wijn te bewaren
Met geduld ontwikkelt je wijn zich tot een afgerond geheel. En dat moment waarop je proeft — en voelt dat het klopt — maakt alles de moeite waard.
Wijn is gevoelig. Licht, temperatuur, luchtvochtigheid en beweging kunnen allemaal invloed hebben op de smaakontwikkeling. Daarom is een stabiele bewaaromgeving essentieel als je het maximale uit je wijn wilt halen.
- Temperatuur: Houd de wijn tussen 10 en 15 graden Celsius. Grote temperatuurschommelingen zorgen voor chemische instabiliteit.
- Licht: Bescherm de wijn tegen direct zonlicht. UV-straling breekt aroma’s af. Gebruik donkere flessen en bewaar ze op een koele, donkere plek.
- Luchtvochtigheid: Idealiter rond de 70%. Dat voorkomt dat de kurk uitdroogt en lucht binnenlaat.
- Stilstand: Vermijd trillingen of beweging. Flessen moeten horizontaal liggen als ze met kurk afgesloten zijn, zodat de kurk vochtig blijft.
Stap 5: Bottelen en etiketteren
Voordat je gaat bottelen, moet de wijn helder zijn en klaar voor rust. Dat betekent: één of meerdere keren overhevelen van het vat zodat je het bezinksel achterlaat. Veel wijnmakers voegen nu ook een kleine hoeveelheid sulfiet toe (meestal 0,5 gram per 10 liter wijn) om oxidatie en hervergisting te voorkomen.
Zo bottel je je eigen wijn
- Gebruik altijd schone, donkere flessen: Spoel ze goed na met met sulfietwater of stoom. Donkere flessen bieden extra bescherming tegen licht.
- Hevel rustig over: Gebruik een schone hevelslang om de wijn zonder schokken in de fles te brengen. Laat ongeveer 2 cm ruimte onder de kurk vrij.
- Sluit direct af: Kurk de fles meteen na het vullen. Laat de flessen daarna minimaal 1 week rechtop staan voordat je ze liggend bewaart.
Etiketten: praktisch én persoonlijk
- Creativiteit is prima — zolang het leesbaar blijft: Gebruik kleuren, logo’s of een stijl die past bij jouw wijn. Maar zorg dat de tekst goed te lezen is.
- Vermeld de essentiële info: Naam van de wijn, druivensoort, jaartal, alcoholpercentage (indien bekend) en eventueel de botteldatum.
- Gebruik stevig papier of etikettenfolie: Goedkopere labels kunnen loslaten door condens of lekkage.
Stap 6: Proeven en genieten
Na maanden van zorg, geduld en aandacht is het moment daar: je opent je eerste fles. Misschien met vrienden. Misschien alleen, in stilte. Hoe dan ook — dit is waar het allemaal om draait.
Proeven met aandacht
- Kijk: Houd het glas tegen het licht. Let op helderheid, kleurintensiteit en eventuele bezinkselvorming.
- Ruik: Wals de wijn zacht in het glas. Ruik rustig. Je herkent misschien fruittonen, kruiden, bloemen of aardse geuren.
- Proef: Neem een kleine slok en laat de wijn over je tong rollen. Let op balans tussen zuren, tannines, fruit en alcohol.
Genieten, delen en evalueren
- Serveer op de juiste temperatuur: Witte wijn rond 8–12 °C, rode wijn tussen 16–18 °C. Zet rode wijn eventueel een kwartier in de koelkast voor je serveert.
- Combineer met eten: Serveer je wijn eens bij een zelfgemaakt gerecht. Wat werkt wel, wat botst? Je leert er veel van.
- Deel je resultaat: Nodig vrienden uit. Laat ze proeven. Vraag feedback. Niet elke batch is perfect — en dat hoeft ook niet.
Wijnmaken is een vak, maar ook een reis. Met fouten, successen, verrassingen. En juist daarom is elke fles die lukt zoveel waard.
Conclusie
Een vak, een leerproces — en iets om trots op te zijn
Zelf wijn maken van je eigen druiven is geen snelle hobby. Het vraagt aandacht, nauwkeurigheid en een flinke portie geduld. Maar het resultaat is tastbaar — in elke fles die je opent, en elke slok die je deelt.
Met eigen druiven heb je niet alleen invloed op de smaak, maar ook op het hele verhaal achter je wijn. Van bodem tot glas. Je leert over vergisting, rijping, timing en hygiëne. En gaandeweg ontdek je dat elke oogst, elk vat en elke kurk weer iets anders vraagt.
Of je nu één dame-jeanne per jaar vult of een halve kelder produceert, het blijft een ambachtelijke vorm van werken met de natuur. En dat maakt elke fles bijzonder.
Wil je verder experimenteren? Overweeg dan om ook eens een workshop wijnmaken te volgen, of een andere druivensoort te proberen in je volgende batch. Zo blijft het leerzaam en verrassend.
Wie wijn maakt, leert geduld. En wie geduld heeft, proeft méér.
Veelgestelde vragen
Hoeveel druiven heb je nodig voor één fles wijn?
Voor één standaardfles van 0,75 liter heb je ongeveer 1,2 kilo druiven nodig. Voor 3 liter wijn heb je tussen de 5 en 6 kilo nodig, afhankelijk van het druivenras en het rendement bij het persen.
Welke druivenrassen zijn geschikt voor thuiswijnmaken?
Druiven zoals Regent, Johanniter, Solaris en Cabernet Cortis doen het goed in het Nederlandse klimaat. Bekende internationale rassen zoals Merlot of Chardonnay vragen om veel zon en zijn minder geschikt voor buiten in Noordwest-Europa.
Heb je speciale apparatuur nodig om wijn te maken?
Ja. Een basisuitrusting bestaat uit een vergistingsvat, hevelslang, hydrometer, gistingsslot, flessen en een eenvoudige pers. Je kunt dit uitbreiden met een kneuzer, kurkapparaat of temperatuurmeter als je meer controle wilt over het proces.
Hoe lang duurt het voordat je wijn drinkbaar is?
Vanaf de oogst tot het openen van de eerste fles zit gemiddeld 6 tot 12 maanden. Witte wijn is vaak sneller klaar dan rode wijn. Sommige rode wijnen rijpen ook langer door in de fles, tot wel twee jaar.
Mag je je eigen etiketten maken?
Zeker. Zelfgemaakte etiketten geven je wijn een persoonlijke uitstraling. Vermeld bij voorkeur het jaartal, het druivenras en een batchnummer. Gebruik watervast papier of etikettenfolie om loslaten te voorkomen.
Hoe maak je zelf wijn in vijf stappen?
In het kort ziet het proces er zo uit:
- Oogsten: Pluk rijpe, gezonde druiven.
- Ontstelen en kneuzen: Verwijder de steeltjes en breek de druiven open.
- Persen en gisten: Pers de druiven (voor wit), voeg gist toe en laat fermenteren.
- Overhevelen en klaren: Laat de wijn rusten en verwijder bezinksel.
- Bottelen: Vul flessen, kurk af en laat de wijn rijpen op een koele plek.
Is het moeilijk om zelf wijn te maken?
Het vraagt om aandacht en zorg, maar hoeft niet ingewikkeld te zijn. De meeste fouten ontstaan door slechte hygiëne of ongeduld. Begin kleinschalig en leer per batch wat werkt in jouw situatie.
Hoe lang duurt het totale wijnmaakproces?
Het volledige proces — van oogst tot drinkbare wijn — neemt doorgaans tussen de 6 maanden en 2 jaar in beslag. Snelle witte wijnen kunnen binnen 6 maanden klaar zijn. Stevige rode wijnen rijpen vaak 12 tot 24 maanden voor ze op hun best zijn.
