Alles over wijntranen: Wat zeggen de tranen op het glas over de wijn?
Wanneer je een glas wijn in je handen houdt en het voorzichtig ronddraait, zie je soms kleine druppeltjes langzaam naar beneden glijden langs de wand van het glas. Dit noemen de experts wijntranen.
Deze druppels worden vaak “tranen op het glas” genoemd en zijn een intrigerend verschijnsel voor zowel wijnliefhebbers als wetenschappers.
Maar wat zeggen deze tranen eigenlijk over de wijn? Kunnen ze iets onthullen over de kwaliteit of de samenstelling? In dit artikel analyseren we het fenomeen van wijntranen en onderzoeken we de wetenschap en mythes erachter.
Het Ontstaan van tranen op het glas
Wijntranen zijn de kleine druppels vloeistof die langzaam naar beneden glijden langs de binnenkant van een glas wijn, meestal nadat het glas een aantal keren rondgedraaid is. Ze ontstaan door een combinatie van zwaartekracht en de oppervlaktespanning van de wijn.
Als een glas wijn rondgedraaid wordt, wordt de wijn via centrifugale kracht naar de rand van het glas geduwd. Door de zwaartekracht glijdt de vloeistof vervolgens langzaam weer terug naar de bodem van het glas.
De unieke chemische samenstelling van wijn, met name de aanwezigheid van alcohol en suikers, zorgt voor een hoge oppervlaktespanning. Dit veroorzaakt het vormen van druppeltjes in plaats van een gelijkmatige film. Zo ontstaan de karakteristieke tranen op het glas.
Het Chris-Marangoni-effect
Het verschijnsel van wijntranen wordt verklaard door het zogenaamde Chris-Maragoni-effect. Dit effect beschrijft hoe oppervlaktespanninggradiënten in een vloeistof circulatie-stromen kunnen veroorzaken.
De Italiaanse natuurkundige Carlo Marangoni ontdekte in 1865 hoe verschillen in oppervlaktespanning vloeistof in beweging kan brengen. De Britse wetenschapper J.W. Gibbs legde later uit hoe dit effect beweging van moleculen veroorzaakt.
Bij wijntranen zorgt de verdamping van alcohol voor een lager alcoholgehalte aan de rand in vergelijking met het midden. Dit veroorzaakt verschillen in oppervlaktespanning, waardoor de wijn gaat circuleren en er druppels ontstaan die naar beneden glijden.
wetenschap achter Wijntranen
Het Chris-Maragoni-effect verklaart dus waarom er druppels ontstaan bij tranen op het glas. De verdamping van alcohol aan de rand zorgt voor een lagere oppervlaktespanning dan in het midden. Hierdoor stroomt de wijn terug naar het midden, waarbij druppels ontstaan.
De oppervlaktespanning wordt veroorzaakt door de moleculaire samenstelling van de wijn. Alcohol en suikers zorgen voor sterke onderlinge aantrekkingskracht tussen de moleculen, wat resulteert in een hoge oppervlaktespanning.
Bij het ronddraaien van de wijn glijdt de vloeistof tijdelijk omhoog langs de glaswand. Bij het terugvloeien naar beneden treedt het Chris-Maragoni-effect op, doordat alcohol verdampt aan de glaswand en zo de oppervlaktespanning verlaagt. Dit zet vloeistofstromen in gang die de karakteristieke wijntranen vormen.
De Relatie tussen Wijntranen en Kwaliteit
Rondom tranen op het glas bestaan allerlei mythes en volkswijsheden. Zo zouden veel tranen duiden op een hoge kwaliteit wijn, terwijl een wijn zonder tranen van mindere kwaliteit zou zijn. Maar kloppen deze aannames wel?
Uit onderzoek blijkt dat er inderdaad een verband bestaat tussen tranen op het glas en het alcoholpercentage. Wijnen met een hoger alcoholgehalte vertonen over het algemeen meer en langere tranen. Dit komt doordat alcohol in sterke mate bijdraagt aan de oppervlaktespanning.
Echter, wijntranen worden niet alleen door alcohol veroorzaakt. Ook andere componenten in de wijn, zoals suikers en fenolen, beïnvloeden de oppervlaktespanning en wijntranenvorming. Er is dus geen 1-op-1 relatie tussen tranen en kwaliteit. Goede wijnen kunnen weinig tranen hebben, en andersom.
Externe Factoren en Wijntranen
Naast de chemische samenstelling van de wijn zijn er nog meer factoren van invloed op het ontstaan van wijntranen. Zo speelt bijvoorbeeld de temperatuur een rol. Bij hogere temperaturen verdampt alcohol sneller, wat het Chris-Maragoni-effect en de vorming van tranen versterkt.
Ook de luchtvochtigheid in de omgeving is van belang. In een droge omgeving verdampen de alcoholmoleculen sneller, waardoor er eerder tranen op het glas ontstaan. Daarnaast kan de vorm en materiaal van het glas invloed hebben op de tranen op het glas. Bepaalde glazen versterken het effect, terwijl andere glazen juist minder geschikt zijn voor het waarnemen van wijntranen.
Verscheidenheid aan Wijnen en Wijntranen
Niet alleen tussen wijnen onderling bestaan er verschillen in wijntranen, ook binnen een fles wijn kunnen de tranen variëren. Zo start bij het schenken de wijn met kleine druppeltjes, die later toenemen in lengte en volume.
Over het algemeen vormen volle rode wijnen met een hoog alcoholpercentage de meest uitgesproken en langdurige tranen. Jonge witte wijnen en rosé hebben juist de neiging om minder snel tranen te vormen. Ook de viscositeit en zuurgraad zijn van invloed op hoe de druppels naar beneden glijden.
De vorm van de traan varieert ook per wijnsoort. Waterige witte wijnen vormen smalle verticale strepen, terwijl glycerinerijke wijnen juist dikkere tranen produceren die trager naar beneden kruipen. Kortom: observeer de tranen op het glas goed, want ze onthullen karakteristieken van de wijn!
Praktische Waarde van Wijntranen
Wijntranen worden vaak gezien als indicator van kwaliteit. Topwijnen zouden overvloedige tranen moeten produceren, terwijl een gebrek aan tranen wijst op een minderwaardige wijn. Maar is dit een misvatting of houden de volkswijsheid en mythes rondom wijntranen wel steek?
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er geen rechtstreeks verband bestaat tussen de hoeveelheid tranen op het glas en kwaliteit. Hoewel tranen iets zeggen over de alcohol en suikergehaltes, bepalen deze niet per se de kwaliteit van de wijn. Er zijn te veel andere factoren van invloed.
Bovendien is de waarneming van wijntranen erg subjectief. De ene wijnliefhebber ziet al bij het kleinste druppeltje tranen, terwijl een ander ze nauwelijks opmerkt. Om de kwaliteit van een wijn te beoordelen is het beter om te vertrouwen op je neus en smaakpapillen.
Conclusie
Wijntranen zijn een fascinerend verschijnsel dat intrigeert, maar tegelijk ook vragen oproept. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat verschillen in alcoholgehalte en oppervlaktespanning een rol spelen bij het ontstaan van tranen. Toch blijkt er geen eenduidige relatie te zijn met kwaliteit.
Of een wijn nu veel tranen vertoont of niet: laat je neus en tong uiteindelijk de doorslag geven. Want alleen door de wijn te ruiken en proeven kun je de subtiele nuances en aroma’s waarderen.
Laat je dus niet misleiden door een overdaad aan wijntranen. Ga af op je eigen zintuigen om de kwaliteit te bepalen. De tranen op het glas zeggen lang niet alles over de wijn.
Geraadpleegde bronnen:
